Wanneer het evangelie wordt uitgelegd, is de strekking meestal dat Jezus moest sterven voor de zonden van de wereld, omdat niemand in staat is zich aan Gods geboden te houden. Soms gaat men nog wat verder en wordt er beweerd dat als de mens de Thora maar zou kunnen onderhouden, dan zou die ons tot onze verlossing leiden. De onderliggende gedachte - bedoeld of onbedoeld - is dat wij daarmee dus eigenlijk aan God en onszelf bewijzen dat wij onze verlossing hebben verdiend.
Echter - zo vervolgt die lezing -, omdat de mens daar niet toe in staat is gebleken, was het nodig dat Jezus kwam om ons te redden van Gods toorn en oordeel. Klikt heel aannemelijk, ware het niet dat we in deze lering op een fundamentele misvatting stuiten over Gods motivatie om de Thora überhaupt aan Israël te geven. Dit leidt onder de volgelingen van Jezus bij zowel Joden als uit de heidenen tot veel verwarring. De één wijst de Wet totaal af en verklaart dat alleen genade genoeg is, de ander slaat een talliet (gebedsmantel) om en houdt zich aan alle traditionele voorschriften.
Laten we voorop stellen: Alleen God redt, niet Zijn geboden noch het strict onderhouden ervan. De Thora is nooit bedoeld om tot verlossing te leiden, maar om ons richting en handvatten te geven om goede, heilzame relaties te onderhouden; ten eerste met God en dus ook met onze medemens.
Tien Geboden
De Tien Geboden (Hbr. “tien woorden” [ עשרת הדברים ] /aseret ha’d,varim/; zie ook Ex. 34:28; Dt. 4:13; 1:40) dienen als voorwoord op de hele Thora, dat wil in dit geval zeggen: Gods bepalingen vanaf Exodus tot en met Deuteronomium. Je zou ze ook kunnen zien als categorieën waaronder iedere bepaling en instelling kan worden ondergebracht; ze fungeren als kapstokhaken, zo je wil.
De Tien Geboden (Woorden) worden geïntroduceerd door de HEERE met de woorden:
“Ik ben de HEERE, uw God, die u uit het land van Egypte gebracht heeft, uit het huis van slavernij. U zult geen andere goden voor uw aangezicht hebben dan Mij.” (Ex.20:2-3) Het eerste gebod legt eerst een claim en vervolgens een voorwaarde neer als basis voor de rest van de Tien Woorden. Let wel, pas nadat God Zijn volk uit Egypte heeft verlost, gered, wordt het volk de Thora aangeboden. Voordat Mozes de berg Horeb beklimt, brengt hij het volk in herinnering dat hun redding [ישועה] /yehuah/ door God is volbracht; zie ook Ex. 14:13; 15:2).
Thora als antwoord op redding
Nog voordat de Israëlieten enige kennis van een enkele bepaling in de Thora hadden, laat staan eraan hadden voldaan, was hun redding een voldongen feit. God bood hun uit genade verlossing aan en stelde niet vooraf de eis dat zij eerst Zijn wetten moesten accepteren als losprijs om uit Egypte gered te worden. Het doel van de Thora was dus niet om het Hebreeuwse volk te verlossen, integendeel. Eerst redt God uit genadige ontferming en daarna geeft Hij Zijn bepalingen in de Thora om de goddelijk-menselijke relatie, verticaal en horizontaal, handen en voeten te geven. Het dient ter bevestiging ervan en leidt tot groei in volwassenheid.
Mozes verduidelijkt in Deuteronomium dat de Thora als antwoord op Gods reddende werk is overhandigd aan Israël. In Dt. 24:18 zegt hij: “Bedenk dat u slaven was in Egypte en dat de Heer, uw God, u daar vandaan heeft gered. Daarom draag ik u op dit Woord in acht te nemen.” [acc. DvG] Door de Thora te aanvaarden, nam het volk een instructieboek – handleiding zo je wil – in ontvangst om in staat gesteld te worden God hun dankbaarheid te tonen voor Zijn geschenk van redding. M.a.w. de naleving van de Thora met hart en ziel toont het dankbare antwoord op Gods geschenk van verlossing.
Jezus en de Thora
Dezelfde volgorde, namelijk genade gevolgd door reactie, komt ook voor in het Nieuwe Testament: “Door genade (χἀριτἰ /chárití/ => uit liefdadigheid, kosteloos) ben je gered (σεσωσμἐνοι /sesosménu/), door geloof, en niet door eigen daden. Het is een gave van God (θεοῦ τὸ δῶρον /theou tò doron/), niet [het resultaat] van werken, zodat niemand kan opscheppen. Want wij zijn Zijn vakmanschap, geschapen in Messias Jezus, voor goede werken die God van tevoren heeft voorbereid, opdat wij daarin zouden wandelen.” Efeze 2:8-10
Redding komt alleen door genade waar God in voorziet door Jezus; goede werken (Zijn geboden naleven) zijn de manier waarop Zijn kinderen “dank U wel” daarvoor zeggen. Anders gezegd: de Thora biedt het model voor wat God door Jezus tot stand brengt en voor wat van Zijn volgelingen mag worden verwacht.
Samenvattend
Het moderne christendom heeft de neiging om het verlossingswerk door Christus op te stellen tegenover de Wet van Mozes, alsof de Wet van origine bedoeld was om redding te brengen, maar daarin jammerlijk heeft gefaald. Plaatsen we echter de reden voor de Thora terug in de motivatie van de originele context door simpelweg goed te lezen, dan wordt duidelijk dat dit nooit het doel van de Thora is geweest. De geschiedenis van Israël leert ons dit: God deed eerst het reddingswerk. Het onderhouden van de Thora was en is voor Gods kinderen het beste antwoord om in relatie met God en elkaar te leven vanuit een dankbaar hart voor Zijn verlossingswerk.